Met de overzichtstentoonstelling Merkwaardige Machinaties viert AVL Mundo het oeuvre van het Rotterdamse kunstenaarsechtpaar Axel van der Kraan (1949) en Helena van der Kraan-Maazel (1940-2020). Twee Rotterdamse iconen die veel hebben betekend voor de hedendaagse kunstwereld. Zij zijn de winnaars van de Brutus Award 2021.
Ruim vijftig jaar hebben Axel en Helena van der Kraan samen kunst gemaakt. Ze leerden elkaar kennen op de prestigieuze kunstopleiding Ateliers ’63, nadat de van oorsprong Tsjechische Helena ten tijde van de Praagse Lente in 1968 naar Nederland vluchtte. Sindsdien werkten ze samen, waarbij ieders stijl altijd herkenbaar is geweest. Axel als beeldhouwer, performancekunstenaar en graficus en Helena die uitgroeide tot een van de belangrijkste fotografen van Nederland.
Merkwaardige Machinaties is de eerste tentoonstelling die een overzicht geeft van de vroegste tot de laatste werken. Een aantal ervan, zoals ‘Wassende vrouw’ en ‘Sprekers en klappers’ zijn speciaal voor deze gelegenheid gerestaureerd. De industriële, ongepolijste tentoonstellingsruimten van AVL Mundo vormen de context voor een uitgebreide verkenning van het parallelle universum van Axel en Helena van der Kraan. In de ruimtes creëren ze een wereld vol unieke, autonome, gewaagde, stoere beelden en kunstwerken, gemaakt van ruwe materialen zoals onbewerkt hout en schroot. De werken vertellen het verhaal van een wereld die lelijk kan worden als er geen ruimte blijft voor het individuele, het afwijkende, het unieke en onherhaalbare.
Centraal in het werk staat een grondig wantrouwen tegenover Kafkaëske bureaucratische en commerciële machten. Hun oeuvre schetst een samenleving die bepaald wordt door routines en regels, waaruit al het menselijke lijkt te zijn verdwenen, en waarin het individu niets te kiezen heeft. Daarmee preludeert het op de actuele maatschappelijke zorg over alwetende informatietechnologie, gestuurd door algoritmes en big data, waarmee bedrijven en overheden ons kunnen begluren en manipuleren, met paranoïde samenzweringstheorieën als gevolg.
Het vroege werk van Axel spreekt de opwindende taal van de avantgardistische kunststromingen uit de jaren ’60 en ’70: pop-art, dat clichématige beelden uit de populaire mediacultuur uitvergroot; performance-kunst, waarin het expressieve statement van het moment voorop staat; en conceptuele kunst, waarin de idee het kunstwerk is. Voorbeelden uit deze periode zijn ‘Kanon’ (1969), waarin Axel een houten kanon in brand steekt op het strand, ‘Geweer’ (1969), een houten uitvergroting van een wapen, en ‘Afgesneden laarzen’ (1970), een diagonaal tegen een muur geplaatste houten balk met een laars aan beide
uiteinden.
In diezelfde vroege jaren leerden Axel en Helena elkaar kennen en ontstond hun samenwerking. Er ontstonden sculpturen, assemblages en beeldengroepen in hout, metaal
en papier-maché, met ingenieuze mechanieken die een kinetische dimensie toevoegden. De beweegbare, monumentale figuren zijn spectaculair om te zien. Hun monotone gebaren lijken alledaagse routines te persifleren, en de mens tot machine te degraderen. Axel en Helena ontwikkelden een even diverse als eigen werkwijze waarin alledaagse gebeurtenissen boven de werkelijkheid uitstijgen. Onvergetelijke werken uit deze periode zijn ‘Handtekeningmachine’ (1977) en ‘Wachtende man’ (1983).
Tegenover de relatieve rust van de jaren 1980 plaatsten Axel en Helena beelden van soldaten en wapentuig. Hun fascinatie voor onzichtbare machinaties van bureaucratische instanties heeft de proporties aangenomen van een inktzwarte cultuurpessimistische visie op de menselijke beschaving. De meer dan levensgrote sculpturen ‘Soldaten’ (1986) en ‘Tank’ (1989), samengesteld uit oud ijzer en bromfietshelmen, zijn dreigende confrontaties met ons sluimerende, gewelddadige zelf.
Axel’s fascinatie voor architectonische constructies en militaire manoeuvres bereikte een ongekende schoonheid en perfectie in een serie zwart-wit houtdrukken die hij maakte vanaf de jaren 1990. Ze verbinden zich met het medium van de zwart-wit fotografie, waarin Helena al vanaf de jaren ’70 werkte. Haar gewoonte om op onbewaakte ogenblikken kunstenaars en culturele sleutelfiguren te portretteren, leidde tot een indrukwekkend oeuvre van gevoelige stillevens en portretten, waarin ze terloopse en gewone momenten sublimeert tot stukjes geschiedenis.
Werk van Axel en Helena van der Kraan is opgenomen in private- en museale collecties, waaronder Kunstmuseum Den Haag, Museum Boijmans van Beuningen, Rijksmuseum en
Stedelijk Museum Amsterdam.
Ruim vijftig jaar hebben Axel en Helena van der Kraan samen kunst gemaakt. Ze leerden elkaar kennen op de prestigieuze kunstopleiding Ateliers ’63, nadat de van oorsprong Tsjechische Helena ten tijde van de Praagse Lente in 1968 naar Nederland vluchtte. Sindsdien werkten ze samen, waarbij ieders stijl altijd herkenbaar is geweest. Axel als beeldhouwer, performancekunstenaar en graficus en Helena die uitgroeide tot een van de belangrijkste fotografen van Nederland.
Merkwaardige Machinaties is de eerste tentoonstelling die een overzicht geeft van de vroegste tot de laatste werken. Een aantal ervan, zoals ‘Wassende vrouw’ en ‘Sprekers en klappers’ zijn speciaal voor deze gelegenheid gerestaureerd. De industriële, ongepolijste tentoonstellingsruimten van AVL Mundo vormen de context voor een uitgebreide verkenning van het parallelle universum van Axel en Helena van der Kraan. In de ruimtes creëren ze een wereld vol unieke, autonome, gewaagde, stoere beelden en kunstwerken, gemaakt van ruwe materialen zoals onbewerkt hout en schroot. De werken vertellen het verhaal van een wereld die lelijk kan worden als er geen ruimte blijft voor het individuele, het afwijkende, het unieke en onherhaalbare.
Centraal in het werk staat een grondig wantrouwen tegenover Kafkaëske bureaucratische en commerciële machten. Hun oeuvre schetst een samenleving die bepaald wordt door routines en regels, waaruit al het menselijke lijkt te zijn verdwenen, en waarin het individu niets te kiezen heeft. Daarmee preludeert het op de actuele maatschappelijke zorg over alwetende informatietechnologie, gestuurd door algoritmes en big data, waarmee bedrijven en overheden ons kunnen begluren en manipuleren, met paranoïde samenzweringstheorieën als gevolg.
Het vroege werk van Axel spreekt de opwindende taal van de avantgardistische kunststromingen uit de jaren ’60 en ’70: pop-art, dat clichématige beelden uit de populaire mediacultuur uitvergroot; performance-kunst, waarin het expressieve statement van het moment voorop staat; en conceptuele kunst, waarin de idee het kunstwerk is. Voorbeelden uit deze periode zijn ‘Kanon’ (1969), waarin Axel een houten kanon in brand steekt op het strand, ‘Geweer’ (1969), een houten uitvergroting van een wapen, en ‘Afgesneden laarzen’ (1970), een diagonaal tegen een muur geplaatste houten balk met een laars aan beide
uiteinden.
In diezelfde vroege jaren leerden Axel en Helena elkaar kennen en ontstond hun samenwerking. Er ontstonden sculpturen, assemblages en beeldengroepen in hout, metaal
en papier-maché, met ingenieuze mechanieken die een kinetische dimensie toevoegden. De beweegbare, monumentale figuren zijn spectaculair om te zien. Hun monotone gebaren lijken alledaagse routines te persifleren, en de mens tot machine te degraderen. Axel en Helena ontwikkelden een even diverse als eigen werkwijze waarin alledaagse gebeurtenissen boven de werkelijkheid uitstijgen. Onvergetelijke werken uit deze periode zijn ‘Handtekeningmachine’ (1977) en ‘Wachtende man’ (1983).
Tegenover de relatieve rust van de jaren 1980 plaatsten Axel en Helena beelden van soldaten en wapentuig. Hun fascinatie voor onzichtbare machinaties van bureaucratische instanties heeft de proporties aangenomen van een inktzwarte cultuurpessimistische visie op de menselijke beschaving. De meer dan levensgrote sculpturen ‘Soldaten’ (1986) en ‘Tank’ (1989), samengesteld uit oud ijzer en bromfietshelmen, zijn dreigende confrontaties met ons sluimerende, gewelddadige zelf.
Axel’s fascinatie voor architectonische constructies en militaire manoeuvres bereikte een ongekende schoonheid en perfectie in een serie zwart-wit houtdrukken die hij maakte vanaf de jaren 1990. Ze verbinden zich met het medium van de zwart-wit fotografie, waarin Helena al vanaf de jaren ’70 werkte. Haar gewoonte om op onbewaakte ogenblikken kunstenaars en culturele sleutelfiguren te portretteren, leidde tot een indrukwekkend oeuvre van gevoelige stillevens en portretten, waarin ze terloopse en gewone momenten sublimeert tot stukjes geschiedenis.
Werk van Axel en Helena van der Kraan is opgenomen in private- en museale collecties, waaronder Kunstmuseum Den Haag, Museum Boijmans van Beuningen, Rijksmuseum en
Stedelijk Museum Amsterdam.